مصرف سیمان در تمام دنیا شاخص خوبی برای توسعه اقتصادی یک کشور به شمار می‌رود. در ایران نیز در دوران سازندگی بعد از جنگ تعداد زیادی کارخانه سیمان تاسیس شد و تا همین یک ماه پیش قیمت این محصول از سوی دولت قیمت‌گذاری می‌شد؛ امری که با توجه به اینکه میزان تولید سیمان بیش از نیاز داخل است دیگر ضروری به نظر نمی‌رسید و باعث شده بود واحدهای تولیدی سیمان بارها درخواست کشف قیمت واقعی سیمان در بورس کالا شوند.

گفتگو با رئیس انجمن تولیدکنندگان سیمان ،عبدالرضا شیخان در این باره:

مدتها است که صنعت سیمان در تلاش برای ورود به بورس کالا است البته اما واگرهایی هم وجود داشته است. می‌شود تاریخچه‌ای از این تلاش‌ها را بازگو کنید؟

مدتها است شاید از سال ۹۳ تا ۹۴ تلاش می‌کردیم، با هدف کشف قیمت و خارج شدن سیمان از قیمت‌گذاری دستوری، سیمان وارد بورس کالا شود. البته در این مدت چند کارخانه سیمان وارد بورس کالا شدند اما به دلیل اینکه قیمت‌ سیمان مصوب بود و حق نداشتند سیمان را بالاتر در بورس عرضه کنند عملا ورودشان موفقیت‌آمیز نبود و از بورس خارج شدند. چرا که با قیمت‌گذاری دستوری، ماندن در بورس مفهومی نداشت. در سال ۹۵ نیز یک بار دیگر سعی کردیم وارد بورس کالا بشویم. در آن مقطع هم گفتند همه کارخانجات سیمان باید وارد بورس کالا بشوند تا از شمول قیمت‌گذاری دستوری خارج شوند. اما در عمل چنین چیزی ممکن نبود و با این خواسته مخالفت شد و باز هم ورود سیمان به بورس کالا ناموفق شد.
تا اینکه اخیرا بورس کالا این دو شرط را برای ورود کارخانجات سیمان به بورس کالا برداشت تا هر کارخانه‌ای که مایل است محصول خود را در بورس عرضه کند و سرانجام این اتفاق افتاد. در ماه جاری دو بار عرضه سیمان داشتیم که با استقبال خریداران مواجه شد. اخیرا هم شنیدم بتن‌‎سازان تمایل دارند از طریق بورس، سیمان خریداری کنند که اتفاق بسیار خوبی است.

این دقیقا همان خواسته‌ای است که شما سالها به دنبال آن بودید؟
بله سالها ما چنین خواسته‌ای داشتیم که خوشبختانه در ماه جاری بالاخره عملیاتی شد و حالا از ۷۷ کارخانه سیمان کشور، حدود ۲۰ کارخانه، محصولاتشان را در بورس کالا عرضه می‌کنند و ۵۷ شرکت‌ سیمانی دیگر هم ترغیب شده‌اند وارد بورس کالا شوند. گفتنی است در ایران حدود ۷۷ کارخانه تولید سیمان فعال است که سال گذشته نزدیک به ۶۵ میلیون تن سیمان تولید کرده‌اند.

با پذیرش سیمانی‌ها در بورس کالا، روند تولید افزایشی خواهد بود یا میزان تولید را بورس تعیین می‌کند؟
قطعا میزان تولید را بازار تعیین می‌کند. در حال حاضر وضعیت بازار خوب است ولی زمستان سال گذشته گاز کارخانجات را قطع کردند و در تامین سوخت دوم هم مشکلاتی وجود داشت. برق هم حدود ۲۵ روز قطع شد که مجموع این عوامل بر میزان تولید سیمان تاثیرگذار بود. البته مشکل دیگری که هنوز موجود است تامین قطعات یدکی ماشین‌آلات کارخانه است. زمانی با دلار ۳۵۰۰ تومان یکسری قطعات وارد و مصرف شد و در حال حاضر موجودی قطعات به پایان رسیده و به واردات جدید این قطعات نیاز است. اما با کمبود نقدینگی و افزایش چشمگیر نرخ ارز و از طرف دیگر تحریم‌ها، تامین این قطعات چندان راحت نیست و هزینه زیادی بر کارخانجات تحمیل می‌کند. همه اینها مزید بر علت است که رسیدن به ۱۰۰ درصد ظرفیت اسمی کارخانجات سیمان را مشکل می‌کند. با این حال با نگاهی به آمار تولید کارخانجات سیمان در سال گذشته می‌بینیم فقط توانسته‌ایم به ۸۰ درصد ظرفیت اسمی برسیم که با توجه به مشکلات و گرفتاری‌های یادشده رقم قابل قبولی است.

ارزیابی شما از بازار مصرف در سال جاری چیست؟
مصرف در برخی نقاط کشور مثل جنوب کشور، کرمان، هرمزگان و… به دلیل تجمیع پروژه‌های مختلف افزایش پیدا کرده است. البته قبلا کارخانجاتی به عنوان کارخانه‌های معین در نظر گرفته شده بودند و می‌توانستند به هرمزگان و جنوب کرمان سیمان بدهند اما الان به دلیل بالارفتن کرایه حمل و نقل، خیلی سخت وهزینه‌بر شده است. سیمان، کالایی حجیم و وزین و به نسبت خودش کم ارزش است به همین دلیل کرایه حمل در قیمت نهایی برای مصرف‌کننده بسیار موثر است. این معضلی است که ما امسال درگیرش بودیم.ساخت و ساز به خاطر شرایط سیاسی، انتخابات و دولت بعدی و پیش‌بینی سیاست‌های دولت بعدی در وضعیت رکود قرار دارد که در هر دوره‌ای از انتخابات اثر خودش را می‌گذارد و مختص این دوره نیست اما امروز که که با هم صحبت می‌کنیم روند ساخت و ساز کمی کند پیش می‌رود ولی با استقرار دولت جدید پیش‌بینی می‌کنم این صنعت رونق را تجربه کند. چنانکه در حال حاضر بسیاری از مناطق کشور به سیمان نیاز دارند و تلاش بسیاری می‌کنند به سیمان مد نظرشان دست پیدا کنند. همین حالا هم روند تولید و مصرف سیمان در کشور با سال ۹۹ برابری کند و کاهش نخواهد داشت. مصرف سیمان در همین دوماهه ابتدای سال نشان می‌دهد میزان آن کمتر از سال گذشته نبوده و بلکه نسبت به دو ماهه ابتدای سال گذشته، توزیع داخلی ۹ درصد بیشتر بوده است. از آنجا که میزان مصرف سیمان یکی از شاخص‌های توسعه در هر کشوری است امیدواریم مصرف سیمان در سال جاری روند افزایشی داشته باشد.

پذیرش واحدهای سیمانی در بورس کالا به افزایش قیمت می‌انجامد؟ همچنان که اخیرا ۲۰ درصد به قیمت سیمان افزوده شد؟
ما هیچ افزایش قیمتی جز مصوبه دولت در ابتدای سال نداشتیم. این یک استنباط غلط از یک اتفاق بوده. قیمت سیمان در ۳۱ فروردین ماه امسال طی جلسات متعدد با کارشناسان وزارت صمت، و… تصویب شد. در حالی که ما درخواست افزایش ۱۰۰درصدی قیمت سیمان را داشتیم با ۴۰ درصد افزایش آن موافقت و اعمال شد. از طرفی برخی مصرف‌کنندگان عمده سیمان نمی‌تواستند در بازار سیمان پیدا کنند، لذا بحث فروش مستقیم مطرح و برای اینکه کارخانجات به فروش سیمان ترغیب شوند، پیشنهاد شد ۱۲ درصد سود عامل یا واسطه به کارخانه برسد و به قیمت سیمان افزوده شود.
البته این سیستم فروش نه در حد تناژ بالا بلکه برای مصرف‌کننده‌هایی است که درحد یک تا ۵ تن سیمان لازم دارند و نمی‌توانند به طور عادی از بازار نیاز خود را تامین کنند و از طرفی نمی‌خواهند در حد خرده فروشی وارد بازار شوند.  البته بورس کالا نیز، ساز کار مخصوص خودش را دارد و قیمت آن بر اساس عرضه و تقاضا خواهد بود. همانگونه که ممکن است با کمبود سیمان در بازار، قیمت افزایش پیدا کند همانگونه هم با کاهش تقاضا کاهش پیدا می‌کند.